نگاه من
نه ! اشتباه فکر نکن ...! شاد بودن کار آسانی نیست . کار هر کسی هم نیست. شاد بودن یکی از بزرگترین مبارزات تو ، در صحنه ی جنگیدن و ساختن زندگی ست . با هر ناملایمتی روبرو شدی ؛ درست هدف بگیر... . . آماده ... . . شادی راشلیک کن ! موفق باشی سرباز این تصویر، گرایش کودک به اجتماعی بودن، سرزنده بودن و تحرک و تا حدی، بیش‌فعالی را نشان می‌دهد. کودک، از خلاقیت به‌نسبت بالایی برخوردار است. میل کودک به مدیریت و تسلط بر هم‌سالان و تا حدودی بر اطرافیان، از این نقاشی، قابل برداشت است. همچنین نمی‌توان نوعی تعارض و دوگانگی را در این نقاشی نادیده گرفت. احتمال می‌رود کودک، در مواقعی، دچار خشم و اضطراب می‌شود که بهتر است کودک را از محرک‌های آزاردهنده محیطی که او را تحت فشار قرار می‌دهند، دور نگه داشت. اولین مرحله ترسیم آدمک، از سه سالگی است. در این سن، آدمک ترسیمی، معمولا از یک دایره نامنظم که معرف سر آدمک است، تشکیل و به‌مرور، خطوطی به‌عنوان دست و پا، به آن افزوده می‌شود. این نقاشی با توجه به سن کودک، کاملا طبیعی و استفاده از رنگ‌های شاد برای کشیدن دو سر بزرگ که می‌تواند بیان‌گر پدر و مادرکودک باشد، نشان‌دهنده احساس خوب کودک نسبت به والدینش است. کودک، خود را در ابعادی بسیار کوچک و با فاصله از پدرش ترسیم کرده است که می‌تواند جای کمی تعمل داشته باشد و این‌گونه برداشت کرد که کودک، خود را از پدرش دور می‌داند یا از او می‌ترسد و بیشتر، به مادرش پناه می‌برد که البته باید باز هم تاکید کرد که بدون مشاهده دقیق کودک و شرح حال گرفتن از خانواده، نمی‌توان به‌طور قاطع، درباره کودک و خانواده قضاوت کرد. کودک، در دومین مرحله رشد ترسیم قرار دارد و به‌مرور، ترسیمات و نقاشی‌های او، کامل‌تر و پخته‌تر خواهند شد. کودک، به اعضای خانواده خود، بسیار علاقه‌مند و ارتباط او با همه آنها، به یک نسبت، صمیمانه است. کودک، به جلب محبت و توجه، تمایل نشان می‌دهد، در بیان احساساتش، مشکلی ندارد و کودکی است که رفتارهایش، تاحدودی، با ملایمت همراه است. همچنین گرایش به نظم و ترتیب، احساس امنیت و آرامش در خانواده و پرجنب‌وجوش بودن را نمی‌توان در کودک نادیده گرفت. در و پنجره در این نقاشی، نشان‌دهنده روابط نزدیک بین کودک و اطرافیان، تمایل به برون‌گرایی و مشارکت در کودک است. همچنین، پنجره در این نقاشی، با پرده تزیین شده که نشانه احساس خوب کودک به زندگی است. خانه و درخت که می‌توانند به ترتیب، سمبل مادر و پدر باشند، در کنار هم و با فاصله‌ای نزدیک از هم قرار دارند که نشان‌دهنده روابط مساعد والدین در خانواده است. درختی که کودک ترسیم کرده است، ثمره و میوه دارد که بیان‌گر احساس امنیت کودک نسبت به پدر و همچنین تامین نیازهای کودک توسط خانواده است. کودک، هنگام بازی با حیوانات، فاصله‌ای بین خود، درخت و خانه قائل شده که از این طریق و با زبان کودکانه خود بیان می‌کند که در آرامش کامل و با احساس امنیت نسبت به حضور دایم والدین خود، می‌تواند به کشف و کنجکاوی در محیط بپردازد و می‌توان اطمینان داشت که کودک، هنگام ورود به مدرسه، اضطراب جدایی نخواهد داشت.برخاستن دود از دودکش خانه هم در این نقاشی، از جو عاطفی و گرم خانه، حکایت دارد. نقاشی کودکتان را تحلیل کنید تا به دنیای درونیش برسید ! یک آسمان بنفش با گل‌هایی که در آسمان پرواز می‌کنند. درختانی با برگ‌های قرمز و یک خانه با دودکش. جاده‌ای که توی آن یک ماشین حرکت می‌کند و بچه‌ها و مامان و بابا که دست هم را گرفته‌اند و موهایشان سیخ سیخی شده است. این نقاشی زیبا‌ست. مامان به او می‌گوید: چرا آسمان بنفش است؟ چرا گل‌ها توی آسمان هستند؟ چرا موهای ما سیخ سیخی است انگار ترسیده‌ایم. زیبا می‌گوید دلم می‌خواد. دوست ندارم عوضش کنم. مادر نمی‌داند که هر چیزی که کودک می‌کشد ریشه در تفکرات و دنیای تخیلی او و واقعیات پیرامونش دارد. روانشناسان کودک تحلیل‌های زیادی از نقاشی آنان می‌کنند و می‌توانند به زوایای پنهان روحیات کودکان و مشکلاتی که هرگز به زبان نمی‌آورند و گاه والدین هم به آن اشاره‌ای نمی‌کنند پی ببرند. زهره مرشدی روانشناس و مشاور مدرسه می‌گوید: اعضای یک خانواده هماهنگ، در نقاشی‌های کودکان، همیشه با هم و دست در دست هم نشان داده می‌شوند. اگر این اشخاص در تصویر در حالتی تعاملی و خوش و خرم بایکدیگر باشند نشان می‌دهد درجه صمیمیت آنها بیشتر است. کودک، در نقاشی خانواده، تصویر خود را نزدیک شخصی نقاشی می‌کند که بیشتر دوست دارد؛ ولی اگر کودکی فکر کند که مثلا خواهرش بیش از او مورد توجه پدر و مادر است، در نقاشی خود خواهرش را بین پدر و مادر و خود را دورتر از آنها در حاشیه کاغذ قرار می‌دهد. در بعضی از نقاشی‌ها تعدادی از افراد خانواده داخل خانه و تعدادی دیگر‌خارج از خانه نمایش داده می‌شوند. این‌گونه نقاشی‌ها یا منعکس‌کننده غیبت واقعی شخص یا اشخاصی است که در خارج از خانه ترسیم شده‌اند یا کمبود جذابیت عاطفی کودک را نسبت به آنها می‌نمایاند. وی می‌افزاید: نقاشی بزرگی که همه صفحه را بگیرد نشانه اعتماد به نفس کودک است، اما کودکی که نقاشی ریز و کوچکی در یک گوشه صفحه می‌کشد و بقیه را سفید می‌گذارد اغلب از اعتماد به نفس کمی برخوردار است. استفاده از خطوط شکسته و لرزان نیز همین حالت را نشان می‌دهد. سهیل یک خواهر کوچولوی تازه به دنیا آمده دارد. او وقتی نقاشی می‌کشد همیشه خواهر کوچولوی خود را از خود بزرگ‌تر می‌کشد و نشان می‌دهد همان‌طور که در قنداق از او بزرگ‌تر است ایستاده و او کوچک‌تر است. روانشناس مهدکودک می‌گوید: از وقتی خواهرش به دنیا آمده حس می‌کندکمتر مورد توجه واقع می‌شود به همین دلیل در نقاشی‌های خود او را بزرگ‌تر از خود ترسیم می‌کند و همیشه خودش یک گوشه دورتر از خواهر، مادر و پدر ایستاده است. او معتقد است والدین این کودک باید توجه موثرتری به او نشان دهند و او را در سرنوشت نوزاد تازه به دنیا آمده دخیل کنند و در مورد کارهایش از او کمک بخواهند تا خود را جدا از مجموعه خانواده حس نکند. در بیشتر نقاشی‌هایی که کودکان ترسیم می‌کنند، همیشه یک شخصیت اصلی وجود دارد که کودک بیشترین بار احساسی خود را چه به صورت عشق و ستایش و چه به صورت ترس و دلهره روی او مستقر می‌کند. این شخصیت اصلی غالبا قبل از دیگران ترسیم می‌شود، زیرا او اولین شخصی است که کودک به او فکر می‌کند. این شخصیت اصلی، همیشه در اندازه‌ای بزرگ‌تر از دیگر اشخاص و با جزئیاتی بیشتر و کامل‌تر ترسیم می‌شود. هنگامی که در نقاشی خانواده، یکی از اعضای خانواده وجود ندارد، می‌توان نتیجه گرفت که کودک آگاهانه یا ناخودآگاه آرزوی نبودن آن شخص را دارد. این پدیده بیشتر در نقاشی‌های کودکانی دیده می‌شود که با گذشت چند سال هنوز تولد خواهر یا برادر کوچک‌تر از خود را نپذیرفته‌اند. بنابر این با حذف این کودک مزاحم از نقاشی، خود را در دورانی طلایی که قبل از تولد نوزاد در آن زیسته‌اند، به تصویر می‌کشند. نقاشی به ما کمک می‌کند تا به دنیای درونی و روح کودک پی ببریم، بدانیم چه نیازهایی دارد، آیا کودک ناسازگار یا بیمار است؟ در بزرگسالی می‌خواهد چه کاره شود ؟ و... به دلیل اهمیت نقاشی کودکان تصمیم دارم در این پست و پست آینده مفاهیم نقاشی کودکان را به طور کاملا خلاصه شده، تقدیمتان کنم. مفهوم خورشید، ماه، آسمان، زمین، اتومبیل و حیوانات را در این شماره با هم بررسی می‌کنیم، لطفا توجه داشته باشید که شما به کودک، موضوع نقاشی نمی‌دهید و خودش آزادانه نقاشی می‌کشد. برخلاف تصور رایج، نقاشی کودکان پر از نمادهای زندگی اوست. روانشناسان معتقدند خورشید نماد والدین او است. خورشید در نقاشی کودک همچنین نشانه امنیت، خوشحالی، گرما، قدرت و به قول روانشناسان خورشید به معنی پدر است. وقتی رابطه کودک و پدر خوب است کودک خورشید را در حال درخشیدن می‌کشد و وقتی رابطه آن دو مطلوب نیست کودک خورشید را در پشت کوه ناپدید می‌کند. ترس کودک از پدر به رنگ قرمز تند یا سیاه در نقاشی دیده می‌شود. البته با یک نقاشی ما به قضاوت نمی‌پردازیم بلکه باید چند نقاشی کودک را بررسی کرد. اما برخلاف خورشید، ماه نشانه نیستی است. اغلب کودکان ماه را کنار قبر و قبرستان می‌کشند. کودکان در نقاشی خود ماه را با مرگ معنی می‌بخشند. آسمان به معنی الهام و پاکی و زمین به معنی ثبات و امنیت است. کودکان خیلی کوچک هیچ‌وقت خطی برای نشان دادن زمین ترسیم نمی‌کنند، ولی در 5 یا 6 سالگی که آغاز به درک دلایل منطقی می‌کنند به کشیدن زمین نیز می‌پردازند. در جامعه امروزی، ماشین نشانه قدرت است، به همین دلیل در نقاشی‌های کودکان مخصوصا پسربچه‌ها ماشین زیاد دیده می‌شود. اشکان هر وقت نقاشی می‌کند یک خانه و ماشین می‌کشد که خودش پشت فرمان نشسته است. آنها ماشین ندارند، اما دایی او که دارای یک خودرو شخصی است گاهی اجازه می‌دهد در حالت پارک اشکان پشت فرمان قرار بگیرد. به اعتقاد پژوهشگران ترجیح دادن کشیدن ماشین به جای آدم در این دوره خود به خود نشان‌دهنده وابسته بودن شخص به دنیای خارج و زندگی ماشینی است. البته این مسائل بستگی به سن، فرهنگ،عوامل ذهنی و... نوجوان دارد، اما کشیدن در حال راندن ماشین توسط کودک درخواست قدرت را در او نشان می‌دهد. اگر کودک شما در اطراف خود با حیوانات سر و کار ندارد و به باغ وحش نمی‌رود باید به حیواناتی که در نقاشی‌هایش حضور دارند توجه کرد. گاهی ممکن است کودک احساس گناه و تقصیری را که تجربه کرده و جرأت نکرده آن را ابراز کند در نقاشی و در قالب حیوان نشان دهد. کشیدن حیوانات درنده نشانه فشارهای درونی و مخفی کودک است. مثلا کودکی که نسبت به برادر کوچک‌تر تازه به دنیا آمده‌اش حسادت می‌کند در نقاشی‌اش ممکن است گرگ بکشد که این نشان‌دهنده ترس و دلهره کودک از تازه وارد کوچولو است. تحلیل نقاشی کودک یک کار تخصصی است که شما می‌توانید با کمک روانشناسان کودک اقدام به این کار کنید. برای این که نقاشی‌های کودکتان به شما کمک کند که به اسرار درون او واقف شوید نباید بالای سر او بنشینید و به او مداد رنگی به میل خودتان بدهید. او در نقاشی کردن باید آزادی کامل داشته باشد. در پایان نقاشی از کودک بخواهید که در مورد تصاویر کشیده شده برای شما حرف بزند. این‌گونه اطلاعات به شما در تجزیه و تحلیل نقاشی کودک کمک می‌کند. به طور کلی سیر نقاشی بدین ترتیب است : 12ماهگی : از روی تقلید خطوطی به جلو و عقب می کشد. 15ماهگی : نقطه نقطه می کند. 18ماهگی : به خودی خود خط خطی می کند. 2 سالگی : خطوط عمودی را تقلید می کند. 2/5 سالگی : خطوط حلقوی، افقی، عمودی و دو خط به عنوان X (غیر قرینه) می کشد. 3 سالگی : مداد را مثل بزرگها می گیرد. بنا به تقاضای دیگران روی نقاشی هایش اسم می گذارد. 4 سالگی : انسان را با دو عضو می کشد X را تقلید می*کند. به شکل ناقص انسان عضوی اضافه می کند. 4/5 سالگی : مربع می کشد. 5 سالگی : مثلث می کشد عکس آدم را با بدن و گردن می کشد. 6 سالگی : شکل آدم را دو بعدی می*کشد اشکال ادغام شده می کشد. 9 ـ 8 سالگی : اعضای داخی را می کشد. از 12 سالگی به بعد عکس ماشین می کشد و کم کم آنرا کامل تر می کند عکس می*کشد و می گوید که عکس خودش یا مادرش است. پرنده ، خانه ، ماشین رخت شویی، هواپیما می کشد و از آنها سخن می گوید. درباره عکس های کشیده شده قصه کوتاه می گوید. برای خانه ای که کشیده در و پنجره می گذارد. ماشین را با چرخ ها و نور چراغ ورود می کشد به نقاشی انگشتی Finger Pating علاقه مند است اگر جایی که ایستاده اید را نمی پسندید ، عوضش کنید... شما درخت نیستید !
